نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدمحمدعلی میرجلیلی ¹
• احمدعلی فروغی ابری ²
• آذر قلی زاده ³
• محمدحسین یارمحمدیان ⁴

¹ دانش‌آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

² دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

³ استادیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

⁴ استاد مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

این پژوهش به دنبال بررسی جامعه‌پذیری در کتاب‌های درسی علوم اجتماعی دورة متوسطه بر اساس آرای شهید مطهری بوده است. کتب شهید مطهری و چهار کتاب علوم اجتماعی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری و به شیوة‌ تمام‌شماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و واحد تحلیل پاراگراف بوده است. بر اساس یک روش ترکیبی، از روش تحلیل محتوای کیفی برای بررسی آرای شهید مطهری استفاده شد. به‌منظور تأمین روایی چک‌لیست از نظر متخصصان و ممیزی بیرونی و برای پایایی ابزار از سنجش همبستگی درونی یافته‌ها در کتاب‌های مختلف استفاده شد. چهار بعد اصلی احساس تعلق اجتماعی، پذیرش نقش و مسئولیت‌پذیری، گفتگو و ارتباطات اجتماعی و سنجشگرانه اندیشی و سیزده مقوله زیرین استخراج گردید. سپس، بر اساس چارچوب کدگذاری بر مبنای مؤلفه‌ها و مقولات مستخرج از تحلیل کیفی، به بررسی میزان استفاده از این مؤلفه‌ها با قابلیت‌های روش تحلیل عاملی اکتشافی و با نرم‌افزار PASW₂₀ در کتب درسی علوم اجتماعی پرداخته شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد در بسیاری از دروس این کتب، مؤلفه‌های مذکور مورد توجه قرار نگرفته است. بخشی از این نتایج به ماهیت دروس جامعه‌شناسی که در مورد آشنایی با این رشته است مربوط است، ولی بخشی نیز حاکی از کم‌توجهی به این آموزه‌ها در تدوین کتب درسی مرتبط است.

کلیدواژه‌ها

• آموزش متوسطه
• تحلیل محتوا
• جامعه‌پذیری
• شهید مطهری
• کتب درسی علوم اجتماعی

عنوان مقاله [English]

Analyzing the socialization position in the high school social sciences textbooks based on the educational ideas of Motahari

نویسندگان [English]

• Seyyed Mohammad Ali Mirjalili ¹
• Ahmad Ali Foroughi Abari ²
• Azar Gholizadeh ³
• M.Hosein Yarmohammadian ⁴

¹ Ph.D Student, Department of Educational Sciences, Isfahan(khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

² Associate Professor, Department Of Educational Sciences, Isfahan(khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

³ Associate Professor, Department Of Management and Planning of Cultural Affairs, Isfahan(khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

⁴ Professor, Health Management and Economics Research Center, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

This article deals with socialization in high school social sciences' textbooks. We propose an examine use of Motahari educational ideas about socialization in textbooks. Motahari, as an intellectual leader, has an important role in explaining basic concepts of Islamic revolution of Iran. Motahari’s books and high school social sciences textbooks as statistical society and on census method, were studied based on paragraph unit analysis. We applied a mixed method of content analysis. For discovering components of socialization, we used qualitative method for content analyzing of Motahari’s books and find four components: social belonging; social responsibility; dialogue and communication, and critical thinking that extracted from thirteen categories. Then, by using a coding frame based on these components and categories, we use quantitative content analysis to obtain if these used in the social sciences textbooks based on exploratory factor analysis. Results show that there aren’t these components in many lessons of textbooks. Some of these results related to the educational aims of these books, because in these textbooks, students introduce with sociology discipline; but some related to weakness of consideration.

کلیدواژه‌ها [English]

• content analysis و high school
• Motahari
• Social science textbooks
• Socialization